Trước 2020, người ta đã nói không ít đến sự bất định. Nhưng phải đến khi thế giới trải qua những ngày ‘chưa từng thấy’, vượt xa mọi sự tưởng tượng do đại dịch COVID hoành hành, có lẽ sự hình dung về bất định mới trở nên rõ ràng hơn. Ý niệm về sự bất định trở nên hiển hiện, không còn mơ hồ. Câu hỏi lớn đặt ra đối với nhân loại, đặc biệt là với thế hệ trẻ, là chúng ta sẽ ứng xử thế nào và chuẩn bị ra sao cho một thế giới càng ngày càng khó đoán trước.
Cần mang theo những gì để chuẩn bị cho những sự ‘bất định’
Hành trang ‘kiến thức’
Đối với bất cứ ngành nào, kiến thức cốt lõi của ngành là đương nhiên.
Ngoài kiến thức chuyên ngành, còn cần trang bị khối kiến thức chung mà bất cứ công dân nào của thế kỷ 21 cần phải có. Tổ chức ‘Partnership for 21st Century skills’ gọi tắt là P21, trong đó nêu rõ khối kiến thức chung bao gồm các môn cốt lõi và các chủ đề liên ngành. Khối các môn học cốt lõi mà sinh viên trong thế kỷ 21 cần có là:
– Tiếng mẹ đẻ – ngôn ngữ toàn cầu (tiếng Anh)
– Nhân văn – nghệ thuật
– Toán – Kinh tế
– Khoa học – Địa lý – Lịch sử
– Quản lý nhà nước – Trách nhiệm dân sự.
Khối kiến thức chung liên ngành bao gồm:
(i) Hiểu biết về các vấn đề toàn cầu (đa dạng văn hóa, tôn giáo, biến đổi khí hậu…)
(ii) Hiểu biết về Tài chính, Kinh tế, Kinh doanh (vai trò của nền kinh tế, tài chính cá nhân…)
(iii) Hiểu biết về vai trò và trách nhiệm dân sự (quyền công dân, nhân quyền, quan hệ nhà nước-công dân…)
(iv) Hiểu biết về y tế và sức khỏe (các biện pháp bảo vệ sức khỏe tâm thần và thể chất như giảm stress, tránh rủi ro y tế, dinh dưỡng… theo dõi, giám sát sức khỏe cá nhân, các vấn đề an toàn và y tế cộng đồng…)
(v) Hiểu biết về Môi trường (môi trường thiên nhiên – hệ sinh thái, nguồn nước, năng lượng, khí hậu, tác động của con người tới môi trường tự nhiên – tăng trưởng dân số, tiêu thụ tài nguyên, ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, phá rừng…).
Hành trang ‘kỹ năng’
P21 đưa ra ba khối kỹ năng trọng yếu cho sinh viên ở thế kỷ 21:
(1) Kỹ năng học tập và Sáng tạo
(2) Kỹ năng Công nghệ, Truyền thông và Thông tin
(3) Kỹ năng sống và nghề nghiệp.
Theo cách đơn giản hơn, tổ chức Y tế Thế giới WHO xác định các kỹ năng sống căn bản bao gồm: Ra quyết định và Giải quyết vấn đề – Tư duy phản biện và sáng tạo – Kỹ năng Liên nhân và Giao tiếp – Đồng cảm và Tự thấu hiểu, Quản lý cảm xúc và căng thẳng (stress).
Hành trang ‘thái độ’
Bất định là tất yếu, do vậy điều quan trọng là ý thức về bất định. Chúng ta biết có thể kiểm soát được sự bất định ở mức độ như thế nào, lường trước sự bất định đến từ đâu, chứ không phải chúng ta mù mờ về tương lai và tương lai là không thể xác định. Nhận thức như vậy giúp chúng ta có thái độ phù hợp với bất định. Đó là sự sẵn sàng, chủ động, có sự chuẩn bị thay vì hoang mang, sợ hãi, nghi hoặc và rồi phó mặc hoặc ra các quyết định sai lầm.
Ai chịu trách nhiệm giúp những người trẻ chuẩn bị hành trang.
Giáo dục hiển nhiên không phải chỉ là nhiệm vụ của hệ thống giáo dục quốc dân, của nhà trường, của các thầy cô. Giáo dục trong kỷ nguyên bất định cần mở rộng không gian học tập để những người trẻ tiếp cận từng bước với thế giới thực để khi rời ghế nhà trường, họ tự tin và đủ bản lĩnh bước chân vào làm chủ công việc và cuộc sống.
Nguồn: Nisai Global School Vietnam
